ورزش درمانی به طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های فیزیکی اشاره دارد که بر بازسازی و حفظ تقویت، استقامت، انعطاف‌پذیری، ثبات و تعادل بدن تأکید دارد. هدف از انجام ورزش درمانی، بازگشت شرایط بیمار آسیب‌دیده به عملکرد کامل بدنی و از بین رفتن دردهای ایجاد شده است.
مزایای ورزش درمانی
- افزایش سایز و تقویت بافت‌های عضلانی و استحکام کششی
- بهبود هماهنگی و زمان‌بندی گروه‌های عضلانی
- کاهش آتروفی
- بهبود واکنش‌ها، به کار گیری و استقامت عضلات
- کاهش تورم و ادما
- تقویت و افزایش یکپارچگی بافت‌های هم بند
- افزایش گردش جریان خون برای تسریع روند بهبود بافت نرم و افزایش متابولیسم
- افزایش تراکم استخوانی
- افزایش استقامت و کاهش خستگی و احساس ضعف
- افزایش دامنه حرکتی ستون فقرات و اندام
- افزایش و بهبود تعادل بدنی
- بهبود عملکرد مفاصل
تمرینات ورزشی برای بیماری‌های عضلانی اسکلتی
تمرینات ورزشی برای آرتروز
- تمرینات ورزشی برای آرتروز لگن: دستورالعمل‌های درمانی بین‌المللی امروزی، تمرین درمانی برای افرادی که بهبود علائم آرتروز لگن را فقط مطابق نظر متخصص توصیه می‌کند.
- ورزش‌های آبی برای درمان آرتروز لگن و زانو: تجربه‌های بالینی نشان می‌دهد که ورزش‌های آبی مزایای زیادی برای افراد مبتلا به آرتروز دارد.
تمرینات ورزشی برای درمان آرتروز زانو
عوامل بیومکانیکی مانند کاهش قدرت عضلانی و دررفتگی مفاصل نقش عمده‌ای در شروع و پیشروی آرتروز زانو دارد. در حال حاضر هنوز درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد؛ البته عوامل مربوط به بیماری مانند اختلال در عملکرد عضلات و کاهش تناسب اندام تابع ورزش درمانی است.
ورزش درمانی برای درمان آرتروز ایدیوپاتیک جوانان
ورزش درمانی به عنوان یک عامل مهم در درمان آرتروز مفصلی شناخته می‌شود. بازده ورزش درمانی در بزرگسالان مبتلا به روماتیسم مفصلی باید مورد بازبینی قرار گیرد اما در کودکان مبتلا به آرتروز آیدیوپاتیک جوانان هنوز این روش مورد بررسی قرار نگرفته است.
ورزش درمانی برای درمان سندرم فیبرومالاژیا
فیبرومالاژیا سندرمی است که در صورت ابتلا به آن، درد مزمن در کل بدن گسترش می‌یابد و باعث کاهش عملکردهای فیزیکی شده و نیاز به استفاده مکرر از خدمات بهداشتی را افزایش می‌دهد. تمرینات ورزشی معمولاً به عنوان یک روش درمانی توصیه می‌شود.
ورزش درمانی برای درمان روماتیسم مفصلی
- تمرینات تعادلی (تمرینات مرتبط با عصب): احتمال زمین خوردگی به دلیل اختلال در مفاصل اندام تحتانی در بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی افزایش می‌یابد. مدارک نشان می‌دهد که روش‌های آموزش تعادل، چابکی و هماهنگی می‌تواند باعث تحریک تغییرات در الگوی فعالیتی عضلات اندام تحتانی شود که نهایتاً منجر به ثبات مفاصل داینامیک می‌شود.
- برنامه‌های ورزشی داینامیک (ورزش‌های هوازی یا تمرینات تقویتی عضلانی): بررسی و ارزیابی کلی از اثربخشی و ایمنی تمرینات ورزشی داینامیک (ورزش درمانی با شدت، مدت و تناوب کافی برای افزایش توانایی انجام ورزش‌های هوازی و تقویتی عضلانی) وجود ندارد.
تمرینات ورزشی برای اسپوندیلیت آنکیلوزان
اسپوندیلیت آنکیلوزان یک نوع بیماری روماتیسمی التهابی و مزمن است. فیزیوتراپی به عنوان یک روش برای مدیریت کلی اسپوندیلیت آنکیلوزان محسوب می‌شود.
تمرینات ورزشی برای دردهای مزمن عضلانی اسکلتی در بزرگسالان
تمرینات ورزشی و فعالیت‌های فیزیکی برای بیشتر دردهای مزمن اسکلتی عضلانی مانند کمر درد و زانو درد مفید است. البته پایبندی ضعیف به تمرینات ورزشی و فعالیت‌های فیزیکی می‌تواند اثربخشی بلند مدت این روش‌های درمانی را کاهش دهد.
تمرینات ورزشی برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان در زنان یائسه
پوکی استخوان یک بیماری است که دران احتمال شکستگی‌های اسکلتی به دلیل کاهش تراکم بافت‌های استخوانی افزایش می‌یابد. اقدامات درمانی برای پوکی استخوان شامل استفاده از عوامل دارویی است. تصور عمومی بر این است که استفاده نامناسب (دوره‌های طولانی مدت عدم فعالیت) و کاهش توده‌های استخوانی همراه با افزایش بار مکانیکی روی عضلات می‌تواند توده استخوان را افزایش دهد.
ورزش درمانی برای درمان درد پایین کمر
- ورزش درمانی برای درمان درد پایین کمر غیر خاص: ورزش درمانی به طور وسیعی برای کاهش درد پایین کمر به کار برده می‌شود.
- تمرینات ورزشی برای جلوگیری از عود درد پایین کمر: درد کمر یک اختلال شایع بوده که ممکن است تکرار شود. اثربخشی ورزش درمانی به عنوان قسمتی از درمان یا برنامه بعد از درمان‌های دیگر در کاهش تکرار درد کمر هنوز مشخص نیست.
تمرینات ورزشی برای درمان درد شانه
در حالی که روش‌های درمانی مختلفی برای درمان عارضه‌های شانه به کار برده می‌شود، تعداد کمی از آنها در آزمایش‌های کنترل شده تصادفی مؤثر بوده است. فیزیوتراپی معمولاً اولین روش به کار برده شده در مدیریت درد شانه است که تا امروز هم اثربخشی آن اثبات نشده است.
تمرینات ورزشی برای اختلالات مکانیکی گردن
اختلالات گردنی، شایع بوده و برای شخص و جامعه هزینه‌بر هستند. ورزش درمانی یک روش درمانی مورد استفاده برای درمان درد گردن است اما اثربخشی این روش‌های درمانی هنوز نامشخص است.
تمرینات ورزشی برای سندرم درد پاتلا فیمورال
سندرم درد جلوی کشکک زانو یک مشکل شایع در بین بزرگسالان و جوانان است و مشخصه آن درد پشت زانو یا درد اطراف زانو در هنگام بالا رفتن و پایین آمدن از پله، نشستن به حالت چمباتمه یا نشستن با زانوی خم است. غالباً ورزش درمانی برای تقویتت عضلات چهار سر ران تجویز می‌شود که اثربخشی آن هنوز جای بحث دارد.
انواع متداول تمرینات فیزیوتراپی
اولین هدف از ورزش درمانی کمک به کاهش درد و تورم است. زمانی که این هدف حاصل شد، برنامه ورزشی بر بازگرداندن دامنه حرکتی و بازسازی قدرت و استقامت عضلات متمرکز می‌شود. تمرینات ورزشی می‌تواند شامل برنامه‌های ورزش درمانی زیر باشد:
تمرینات افزایش‌دهنده دامنه حرکتی
دامنه حرکتی به فاصله و جهت حرکات مفاصل بین حالت خم‌شدگی و حالت کشیدگی آنها گفته می‌شود. این اصطلاح همچنین به ورزش درمانی ر شده برای افزایش این فاصله در حرکات مفصلی نیز اشاره دارد.
حرکات ورزشی کششی
کشش یکی از تمرینات ورزشی فیزیوتراپی است که دران عضلات اسکلتی (یا گروهی از عضلات) به صورت عمدی غالباً از سمت میانه بدن کشیده شده تا احساس ارتجاعی در عضلات افزایش یافته و شل شوند. در نتیجه احساس کنترل، انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی عضلات افزایش می‌یابد. کشش عضلات همچنین به کاهش گرفتگی عضلات کمک می‌کند.
تمرینات تقویتی
تمرینات تقویتی معمولاً با شدت زیاد و تکرار کم انجام می‌شوند. تمرینات متعدد ورزشی وجود دارد که فیزیوتراپیست می‌تواند به شما آموزش دهد تا بتوانید عضلات خود را تقویت ننمایید.
تمرینات هماهنگ‌کننده و تعادلی
تمرینات تعادلی می‌تواند به افراد مبتلا به اختلالات تعادلی مانند عوارض سکته مغزی یا افراد مبتلا به ضعف عضلات کمک کند. تمرینات تعادلی می‌تواند از زمین خوردن که مشکل شایعی در بین بزرگسالان است کمک می‌کند.
تمرینات استقامتی
تمرینات استقامتی تمریناتی هستند که گروه زیادی از عضلات را در مدت زمان طولانی درگیر می‌کند. تمرینات استقامتی می‌تواند ضربان قلب و تنفس شما را افزایش داده و به بهبود سلامتی ریه‌ها و قلب شما کمک کند. به علاوه، انجام تمرینات ورزشی استقامتی می‌تواند به افزایش تناسب‌اندام شما کمک کند.
تمرینات انعطاف‌پذیری
تمرینات انعطاف‌پذیری از طریق انجام تمرینات حرکتی و کششی انجام می‌شود. تمرینات کششی می‌تواند به افزایش انعطاف‌پذیری اندام شما کمک کند. فیزیوتراپیست می‌تواند به شما آموزش دهد که چگونه تمرینات انعطاف‌پذیری را خودتان به تنهایی انجام دهید. شما می‌توانید این حرکات را در زمانی که در منزل هستید به راحتی انجام دهید.
تمرینات ریلکس کننده
تمرینات ریلکسیشن به کاهش اضطراب کمک کرده و به بدن و ذهن کمک می‌کند تا استرس‌ها و فشارهای روزانه را کاهش دهد. موزیک، غوطه‌وری در وان حمام یا پیاده‌روی در پارک برای برخی از مردم یک ترفند محسوب می‌شود در حالی که انجام آنها برای برخی دیگر از افراد آسان نیست. اگر شما احساس می‌کنید که برای یاد گرفتن ریلکسیشن نیاز به کمک دارید می‌توانید در کلاس‌های مدیتیشن و ریلکسیشن حضور یابید.
استاد اکبر اکبری
